صنایع دستی ایرانی

 

ماسک مرگ توت‌عنخ‌آمون

به این ماسک مرگ توجه کنید. در این یادگار ارزشمند هنر ترکیب سازی فیروزه یا فیروزه کوبی و لاجورد همراه با مینا نمایش داده شده است. مصریان قدیم و ایرانیان باستان اساتید هنر صنعت طلا و جواهر در دوران خود بوده اند. تزئین سنگ فیروزه بر روی ظرف هایی با پایه سیمین، مسی و یا برنجی صورت می گیرد.

این نوع بهسازی امروزه بسیار در دنیای ساخت جواهرات کاربرد دارد. در ایران این صنعت از گذشته دور بخصوص در خراسان رواج داشته است و در کنار ظروف مسی ای که با قلم زنی طلاکوبی میکردند، جاهای گود آن را با فیروزه کوبی تزئین می نمودند. فیروزه کوبی ظروف مسی بیشتر در اصفهان و توسط هنرمندان چیره دست اصفهانی انجام می شود.

فیروزه کوبی چیست؟

روشی که امروزه به آن فیروزه کوبی میگوییم در واقع یک روش بهسازی فیروزه های باطله هست در این روش فیروزه های کوچک بهم چسبانده شده و پس از پولیش با اسپری کیلر جلا داده میشوند. روش بهسازی ترکیبی فیروزه (Reconstitution turquoise) یا فیروزه کوبی برای همه ی گوهر سنگ ها به غیر از الماس قابل اجرا است. فیروزه هایی که در تصویر بالا میبینید در حالت عادی ارزشی ندارند و حتی برای تراش نیز مناسب نیستند.بنابراین باید رنگ شده و بصورت فیروزه کوبی در آثار هنری استفاده کنیم. از آنجا که این عمل سبب ارزش افزوده بیشتر میشود یک بهسازی برای فیروزه تلقی میشود.

سنگ فیروزه برای طراحی تابلوهای خطوط برجسته خوشنویسی مانند نستعلیق، نسخ و … همچنین برای نوشتن آیاتی از قرآن کریم و اشعار ادبی ،نیز بکار می رود.

نمونه های بی نظیری از اشیا و خط نوشته های آراسته به فیروزه در خزانه جواهرات ملی ایران در محل نگهداری بی نظیرترین، زیباترین و جذاب ترین سنگ های جواهر موجود می باشد. در این مقاله ما به دو دو روش برای فیروزه کوبی یا چسباندن قطعات فیروزه را آموزش می دهیم. شما می توانید حتی فیروه کوبی در منزل هم انجام دهید. به طور کلی ابزارآلات که ممکن است در هر دو روش نیاز داشته باشید شامل کولیس، لحیم نقره، سوهان (اندازه های مختلف)، میل انگشتر، خط کش، ورق برنج (ضخامت 1.25)، کمان اره مویی شماره 0.3، چکش و چسب فیروزه کوبی که به نوع آن در هر روش اشاره خواهیم نمود.

آموزش فیروزه کوبی ؛ روش اول

در روش اول از چسب دست ساز که از ترکیب الک و کالیفن هست استفاده می شود. کالیفن یا گام روزین نوعی رزین جامد است که از درخت کاج استخراج می شود و الک از تقطیر چوب گردو بدست می آید. نسبت اختلاط الک و کالیفن 6 به 4 است. نسبت اختلاط بسیار مهم هست زیرا هر تغییری در مقدار مصرف کالیفن و الک باعث ایجاد حباب های ریز در سطح کار می شود. برای مثال 400 گرم کالیفن باشه و 600 گرم الک.

برای تهیه ی چسب باید کالیفن و الک را با شعله حرارت دهی کرد تا هر دو ذوب بشن و چسب سیاه رنگی را تشکیل بدهند بعد سطح مورد نظرمان را که یک ظرف یا یک بیس جواهر هست را حرارت دهی میکنیم و چسب سیاه رنگ که حالت ذوب دارد را درحالی که ظرف یا سطح مورد نظر گرم هست به آن آغشته میکنیم.

ضخامت 5 میلی متر چسب کافی خواهد بود در حین حرارت دهی باید دقت داشته باشید که الک نسوزد، حرارت نباید شدید باشه وگرنه الک خاصیت چسبندگی خودش را از دست میدهد بعد از تهیه ی چسب مخصوص فیروزه های خرد شده کوچک که قابل تراش نیستند را مثل قطعات پازل کنار هم میچینیم.

باید توجه داشته باشید که سطح چسب مخصوص راقبل از چسباندن فیروزه ها با کاردک صاف کنید و ضخامت چسب یکدست باشد. ضمنا فیروزه ها را باپنس بر روی سطح مورد نظر قرار بدهید. بعد از چیدن فیروزه ها در کنار هم باید منتظر باشید تا چسب فیروزه کوبی کامل خشک بشود. حرارت دهی را متوقف کنید و بیس را در جای خنکی قرار دهید. بعدا مدت یک تا دو روز چسب کامل خشک می شود و آماده مرحله بعد می شود.

در مرحله ی بعد از پد سمباده 200 استفاده می شود، تمامی سطوح باید کامل صاف و یکدست به نظر برسند بعد از اینکه تمامی سطوح صاف و یکدست شد از پد سمباده 400 استفاده میکنیم و بعد از آن از سمباده ی 800 . این نکته را در نظر بگیرید که نباید در اثر اصطکاک سمباده دمای سطحمان بالا برود زیرا باعث می شود که چسب مخصوص ذوب شود. بعد از اتمام کار برای جلای درخشندگی بیشتر از اسپری کیلر استفاده کنید.

آموزش فیروزه کوبی ؛ روش دوم

بهترین و بدون دردسر ترین نوع چسب استفاده از چسب دوقلوی اپوکسی (چسب دوقلوی اپوکسی مخصوص سنگ) است، ولی عیب چسب های اپوکسی مدت زمان کم استفاده هست یعنی بعد از آماده سازی چسب فقط دو دقیقه فرصت خواهید داشت که فیروزه ها را روی سطح بیس بچینید. برای جلوگیری از بروز مشکل همه ی سطح بیس را نباید با چسب اندود کنید، قسمت به قسمت پیش برید و فیروزه چینی کنید.

دقت کنید در هنگام خشک شدن باید جوری قرار دهید که چسب فیروزه کوبی سرریز نشده و سفت نگردد. بعد از خشک شدن کامل چسب اپوکسی تمامی مراحل مورد استفاده در الک و کالیفن را ادامه دهید یعنی قسمتهای اضافی چسب را پرداخت و سوهان کاری و سپس مقداری کیلر برای جلا دادن به قسمت فیروزه کوبی انجام دهید.

نکته: برای خنک کردن از آب استفاده نکنید. اگر دما بالا رفت صبر کنید خنک شده و ادامه بدهید.

نکته: در هنگام نشاندن سنگ ها بر روی سطح الک باید این نکته را به خاطر داشت که سنگ ها باید از پهن ترین طرف روی الک قرار گیرد. تا پس از ساب خوردن، فاصله های ایجاد شده بین سنگ ها به حداقل برسد.

 

منبع : سنگ شناس